Europa, Tiel en de Betuwe tijdens de Tweede Wereldoorlog

Het Flipje en Streekmuseum Tiel presenteert één verhaal over de Tweede Wereldoorlog vanuit drie verschillende perspectieven. Het verhaal van de inwoners van Tiel en de Betuwe, een stad en regio in oorlogstijd, is uniek te noemen: zeven maanden lang lag de frontlinie dwars door dit gebied. Na het verhaal van de verwoesting volgt het verhaal van de wederopbouw. Dat deze verhalen nog altijd betekenis hebben blijkt uit het derde deel: de oorlog in Europa’s perspectief.

Routes of Liberation, de Tweede Wereldoorlog in Europa

Dit deel van de tentoonstelling is (deels) gebaseerd op de expositie Routes of Liberation uit 2014 en vertelt over het verliezen, herwinnen en behouden van de vrijheid in de vorige eeuw. Routes of Liberation legde de basis voor Liberation Route Europe en trok meer dan 100.000 bezoekers.

Persoonlijke verhalen staan centraal en deze biografieën – goed en slecht, slachtoffer en dader – vormen het hart van de tentoonstelling. De grote thema’s vertellen het verhaal dat leidt naar de bevrijding. Met een oostelijk en westelijk perspectief, in verhaal en ruimte. Tot slot wordt duidelijk welke enorme invloed de oorlog op Europa had en nog altijd heeft, zoals nu ook de oorlog in Oekraïne ons laat zien.

Tweede Wereldoorlog in Tiel en het westelijk rivierengebied

In het rivierengebied barstte de hel los na het mislukken van Operatie Market-Garden. Het was het droeve begin van een hevige strijd. In een deel van de Betuwe lagen geallieerden en Duitsers tegenover elkaar. Dat leidde in oktober 1944 tot zware gevechten rond Opheusden. Vervolgens namen de Britten en Canadezen na de bevrijding van westelijk Brabant positie in ten zuiden van de Waal. Tiel lag regelmatig, soms dagelijks onder artillerievuur. Een groot aantal burgers kwam om het leven en op den duur moesten alle burgers een goed heenkomen zoeken in het achterland. Velen moesten in de koude januarimaand van 1945 evacueren naar Friesland! In het westelijk rivierengebied duurde die situatie tot aan de Duitse capitulatie op 5 mei 1945.

Wederopbouw in Tiel

Toen de Tielenaren in juni 1945 van hun evaluatieadressen naar hun stad waren teruggekeerd vonden ze troosteloze ruïnes. Het hart lag vrijwel geheel in puin, woningen, winkels, scholen en openbare gebouwen waren verdwenen of beschadigd. De handen moesten uit de mouwen. Dat betekende: puin ruimen, noodwoningen en winkels bouwen, zorgen voor nieuwe huisraad en plannen maken voor een nieuwe stad. Ondanks een gebrek aan geld, materialen, bouwvakkers en vaak stroperige procedures lukte het een nieuwe start te maken. Ook het leven herpakte zich. De foto van te midden van het puin kersen etende Tielenaren getuigt van de veerkracht van de inwoners. Bijna 35 jaren van wederopbouw volgden en vonden hun voltooiing in de herbouw van de Waterpoort.